شقاق كه با نام علمي فيشر مقعدي هم شناخته مي شود از شايع ترين بيماري هاي مقعدي يا نشيمنگاه است . اين بيماري در اثر ايجاد ترك بر روي پوست يا ديواره هاي ناحيه ي مقعد به وجود مي آيد . اين ترك عمق و طول مشخصي دارد و ممكن است در ناحيه ي داخلي يا ناحيه ي خارجي مقعد رخ دهد . پوست ، ديواره ها و مخاط دروني ناحيه ي مقعد چنان كه تحت فشار و كشش بيش از اندازه قرار بگيرد ممكن است دچار كشيدگي و پارگي شود . در نتيجه شقاق رخ مي دهد .
اين كشيدگي و فشار بيش از اندازه ممكن است در اثر يبوست ايجاد شود .هنگامي كه شخص دچار يبوست شده است مدفوع او به شدت سفت و سخت است . به همين دليل براي دفع مدفوع فشار بسيار زيادي به خود وارد مي آورد كه در نتيجه ديواره هاي مقعد دچار كشيدگي و از هم گسيختگي مي شوند .
تركي كه ناشي از شقاق است اگر در ناحيه ي خارجي مقعد رخ دهد قابل مشاهده است .در بسياري از مواقع پزشك با معاينه و مشاهده ي اين ترك بيماري شقاق را تشخيص مي دهد .
تركي كه بر روي پوست و ديواره هاي مقعد رخ مي دهد ممكن است بسيار سطحي باشد ولي اگر تحت درمان قرار نگيرد مي تواند عميق تر شده و به بافت هاي زيرين خود نفوذ كند در نتيجه بافت هاي بيشتري دچار آسيب و از هم گسيختگي مي شوند و فرد با خونريزي مواجه مي شود .

سن ابتلا به بيماري شقاق

بيماري شقاق ممكن است براي تمامي افراد در هر سني رخ دهد . اين بيماري به هيچ گروه سني خاصي اختصاص ندارد و در كودكان هم ديده مي شود. احتمال به وجود آمدن شقاق در زنان اندكي بيشتر از مردان است . اين امر به دليل بارداري و زايمان است. بارداري و زايمان از سخت ترين تجربه هاي زندگي يك زن است . فشاري كه در اثر آن به نواحي تحتاني بدن از جمله مقعد وارد مي شود باعث مي گردد كه پوست و بافت هاي اين ناحيه تحت فشار و كشش شديد قرار بگيرند و شقاق رخ دهد .

بيماري شقاق آثار و علائم زيادي دارد . اين بيماري در دسته ي بيماري هاي پر نشانه قرار دارد و تشخيص علائم و نشانه هاي آن به سادگي حتي توسط خود شخص امكان پذير است . علائم و نشانه هاي شقاق تا حد زيادي با نشانه هاي ساير بيماري هاي مقعدي و گوارشي مشابه است . برخي از اين بيماري ها مانند سرطان بسيار خطرناك اند بنابراين بهتر است براي تشخيص دقيق تر ، هنگام مشاهده ي هرگونه علامت و نشانه ي غيرعادي به پزشك مراجعه كنيد .
به طور كلي علائم و نشانه هاي بيماري شقاق به شرح زير است :

 

• احساس درد در ناحيه ي مقعد به خصوص در زمان دفع مدفوع
• خونريزي از مقعد
• سوزش و خارش مقعد
• وجود ترك و يا شكاف در ناحيه ي مقعد
• وجود زائده ي كوچك در ناحيه ي مقعد كه ناشي از زخم قديمي است .
• تب
• سرخي مقعد
• وجود ترشحات چركي و عفوني

دلايل ايجاد شقاق

بيماري شقاق در اثر عوامل متعددي ايجاد مي شود و عوامل زيادي در ايجاد آن نقش دارند . از مهم ترين اين عوامل مي توان به نوع سبك زندگي و تغذيه ي افراد اشاره كرد .
اين دو عامل شامل فاكتورهاي متعددي مي شوند . البته عوامل ديگري هم به جز اين دو عامل در ايجاد بيماري شقاق نقش دارند ولي از اصلي ترين عوامل مي توان به موارد زير اشاره كرد :

• يبوست
• اسهال مزمن
• رابطه ي جنسي مقعد
• چاقي و اضافه وزن
• عدم تحرك كافي
• زور زدن و نشستن طولاني مدت در توالت
• نشستن و ايستادن هاي طولاني مدت
• تميز كردن مكرر مقعد با دستمال هاي زبر
• تنگي دريچه ي مقعد
• بارداري و زايمان سخت
• سرطان روده
• بيماري هاي مقاربتي
• كرون روده
• خاراندن بيش از اندازه ي مقعد كه يك حركت پاسخي به بيماري هاي انگلي روده است .

با نوشيدن آب فراوان در طول روز و مصرف كافي منابع غني از فيبر مثل ميوه ها و سبزيجات مي توان از بروز يبوست تا حد بسيار زيادي جلوگيري كرد . اسهال مزمن هم مي تواند در بروز شقاق نقش داشته باشد. به طور كلي هر گونه تغيير در نوع مدفوع مي تواند باعث ايجاد شقاق شود .
همچنين از ديگر عوامل مهمي كه در ايجاد بيماري شقاق تاثير دارند تنگي بيش از اندازه ي دريچه ي مقعد است . مقعد در حالت عادي به وسيله ي ماهيچه ها و عضلات مخصوصي كنترل مي شود . اين عضلات خاصيت ارتجاعي دارند تا در زمان عبور مدفوع صدمه اي رخ ندهد اما گاهي اين دريچه ي عضلاني بيش از اندازه تنگ هستند ، به همين دليل ممكن است در زمان اجابت مزاج دچار كشيدگي و پارگي شوند . اين امر دلايل متعددي دارد ، مي تواند در اثر عوارض ناشي از عمل جراحي مقعد باشد ، به مسائل ژنتيكي مربوط باشد و يا ناشي از بيماري هاي مقعد به وجود بيايد .

روش هاي پيشگيري از شقاق

با توجه به عواملي كه در ايجاد بيماري شقاق نقش دارند ، بسياري از اين عوامل به وسيله ي رعايت نكته هاي ساده قابل اصلاح اند . شقاق از بيماري هايي است كه با تغيير عادات تغذيه اي و سبك زندگي تا حد زيادي قابل كنترل و پيشگيري است . شقاق بيماري مهلك و كشنده اي نيست ولي اگر تحت درمان قرار نگيرد مي تواند وارد مراحل پيشرفته تر شود و مشكلات ثانويه ي متعددي براي بيمار ايجاد نمايد .
به همين دليل با رعايت چند نكته ي ساده مي توان از بروز آن به سادگي جلوگيري كرد. از مهم ترين اين عوامل پيشگيري از ايجاد يبوست و نوع رژيم غذايي مصرفي فرد است . ميزان تحرك فرد هم ارتباط مستقيمي با ايجاد شقاق دارد .
از جمله عوامل موثر در كنترل و پيشگيري بيماري شقاق به شرح زير است :

• مصرف 8 الي 9 ليوان آب در طول روز
• انتخاب رژيم غذايي سرشار از منابع غني فيبر مثل ميوه ها و سبزيجات
• انجام ورزش هاي روزانه و تحرك كافي
• اجتناب از رابطه ي جنسي مقعدي
• پرهيز از مصرف نوشيدني هاي الكلي
• پرهيز از مصرف دخانيات و مواد مخدر
• پرهيز از نشستن ها و ايستادن هاي طولاني
• پرهيز از زور زدن و نشستن هاي طولاني مدت در توالت
• درمان سريع هرگونه يبوست يا اسهال به منظور جلوگيري از مزمن شدن آن

منبع: http://vanaklaser.ir/fissure/