بيماري سلياك كه به آن اسپروي سلياك هم گفته مي شود يك بيماري است كه باعث اختلال خودايمني روده باريك با زمينه ژنتيكي (ارثي) مي شود. در اين بيماري گوارشي پرزهاي روده باريك صدمه ديده و در جذب مواد مشكل به وجود مي آورد. و زماني كه بيماران مبتلا به سلياك پروتئيني از گروه گلوتن (gliadin) كه در بعضي از غلات مثل گندم، جو، چاودار و گاه جوي دوسر يافت مي شود را استفاده نمايند دچار نشانه هاي عدم تحمل ميشوند. اغلب ورود گلوتن به سلولهاي پرزهاي روده باعث جواب سيستم ايمني مي گردد. عكس العمل التهابي باعث شده سببتحليل پرزهاي روده (villous atrophy) و پايين آمدن فعاليت آنزيمهاي روده شود. به اين خاطر كه قسمت عمدهاي از جذب مواد غذايي در روده در پرزهاي روده صورت ميگيرد تخريب پرزها باعث سوء جذب ميشود. معمولا بيماران مبتلا به سلياك، ژنتيكي هستند. بيماري سلياك مسري يا سرطان زا نيست. اين بيماري اغلب در زمان دوران شيرخوارگي يا ابتداي كودكي (دو هفتگي تا يك سالگي) شروع ميشود.ممكن است نشانه هاي علايم زماني چديدار شوند كه كودك براي نخستين بار شروع به خوردن غذاهاي حاوي گلوتن ميكند. در بزرگسالان، نشانه ها امكان دارد به مرور و در عرض چند ماه يا حتي چند سال بروز پيدا كند. شيوع سلياك در اروپا يك در پانصد است. در استان تهران نيز ۱۵۰ مبتلا به اين بيماري تشخيص داده شده است. بيماري سلياك همچنين با عناوين اسپروي غير حارهاي و بيماري روده باريك حساس به گلوتن شناخته مي شود. بعضي مواقع احتمال دارد بيماري سلياك با بيماري سندروم روده تحريك پذير اشتباه گرفته شود كه در صورت تشخيص اشتباه، بيماراني كه درمانهاي مرتبط با سندروم روده تحريك پذير را دريافت كنند بهبود نخواهند يافت.
علايم
بيماري سلياك طيف گسترده اي دارد. رايج ترين علائم گوارشي شامل اسهال، نفخ، كاهش وزن ناگهاني، استئاتوره (اسهال چرب) ميباشد. اسهال چرب، حجيم و رنگ پريدهاست. از ديگر نشانه هاي اين بيماري خستگي، صدمه به رشد كودك، آتروفي و ضعف عضلاني مي باشد. سوءجذب آهن و ويتامين B۱۲ باعث كم خوني، سوء جذب كلسيم و ويتامين D باعث استئوپني، شكستگيهاي پاتولوژيك استخوان و هيپرپاراتيروئيديسم ثانويه ميشود. ديگر عوارض بيماري آمنوره، ناباروري، تنگي پيلور، اكيموز و پتشي (كمبود ويتامين K)، خيز و درماتيت هرپتيفورم ميباشد. شيوع سرطانهاي روده در بيماران سلياكي بيشتر از سايرين است.
بعضي از افراد مبتلا به سلياك هيچ نوع نشانه اي ندارند، به اين خاطر كه بخش سالم روده توانايي جذب مواد مغذي كافي براي جلوگيري از بروز علائم است. بعضي از بالغين مبتلا تنها خستگي و كم خوني دارند.
از ديگر نشانه هاي بيماري سلياك ميتوان ظاهر شدن جوش بر روي پوست، زخمهاي دهاني، عدم تعادل و هماهنگي، پوكي استخوان، افسردگي، سقط مداوم جنين، ريزش مو و پوسيدگي دندانها را نام برد.
علت بيماري
بيماري سلياك يك بيماري مادرزادي مي باشد كه به دليل عدم تحمل به گلوتن بروز پيدا مي كند. گلوتن پروتئيني است كه در اغلب غلات وجود دارد.
چه مواردي خطر افزايش سلياك را بالا مي برد؟
- سابقه خانوادگي بيماري سلياك
- بارداري
- آلرژيها ي مختلف
چگونه مي توان از ابتلا به بيماري سلياك پيشگيري كرد؟
هم اكنون هيچ نوع راه حلي براي پيشگيري از اين بيماري كشف نشده است تنها با رعايت يك رژيم سرسخت با حذف گلوتن، ميتوان توقع يك زندگي طبيعي را در اكثر بيماران داشت. روند بهبود در عرض ۳-۲ هفته آغاز ميشود.
بيماري سلياك چگونه تشخيص داده مي شود؟
آزمايش خون (اندازهگيري آنتيباديهاي ضد گليادين و ضد اندومايزيال (anti-tTG) در آزمايشها سرولوژي)، HLA تايپينگ، بيوپسي دئودنوم با آندوسكوپي و تستهاي تحمل خوراكي (گزيلوز و لاكتوز) از راه هاي تشخيصي متداول مي باشند. همچنين يكي از روش هاي تشخيص از سوي خود فرد اين است كه در صورت رعايت رژيم غذايي بدون گلوتن علائم بيماري كاهش يابد. اگر درماتيت هرپتي فرم دارد، مبتلا به سلياك هست. آزمايش خون به پزشك كمك ميكند كه اين بيماري را تشخيص دهد. قبل از شروع رژيم غذايي بدون گلوتن، انجام آزمايش خون ضروري است. تشخيص بيماري با برداشتن تكهاي از بافت با استفاده از يك لوله باريك كه وارد روده ميشود، تأييد ميشود.
آيا بيماري سلياك، درمان دارد؟
تشخيص قطعي با نمونهبرداري امكان پذير است. براي اين كار، نمونه بافتي كوچكي از روده باريك برداشته ميشود. ممكن است سه بار نمونهبرداري صورت گيرد. يك بار وقتي كه گلوتن در رژيم غذايي وجود دارد، يك بار وقتي كه گلوتن از رژيم غذايي حذف شدهاست، و بار سوم وقتي كه مجددا گلوتن در رژيم غذايي اضافه ميشود. تنها انتخاب درماني، حذف كردن گلوتن در برنامه غذايي است. پايه درمان اين بيماري رژيم غذايي بدون گلوتن تا آخر عمر است و دوره بهبودي آن با رعايت رژيم غذايي خاص به صورت معمول ۳ تا ۶ ماه كه البته در بزرگسالان به ۲ سال هم ميرسد. بيماران مبتلا به سلياك بايد از خوردن مواد غذايي حاوي گندم، جو، چاودار و برخي حبوبات خودداري و آرد سيبزميني، برنج، عدس، سويا، ذرت و لوبيا را جايگزين آن نمايند. بيشتر مبتلايان به سلياك به تخممرغ، شكر و روغن حساسيتهاي گوناگوني دارند، از اين رو از مصرف محصولاتي كه اين گونه مواد بوفور در آنها به كار رفته نظير انواع سسها خودداري كنيد. مبتلايان بايد از مصرف غذاهاي فرآوردي شده نظير سوسيس، كالباس، ماكاروني، رشتهفرنگي، قهوه، نسكافه و تمامي شيرينيجات و كيكهايي كه در آنها از گلوتن يا آرد گندم استفاده شده پرهيز كنند. به علت آن كه اين نوع بيماران از خوردن غلات و بعضي حبوبات محروم مي باشند بايد براي جبران كمبود ويتامينها و املاح معدني از ميوهها و سبزيها به صورت پخته و تازه، گوشت و لبنيات كمچرب، ماهي و برنج بسيار مصرف نمايند و روغنهاي مايع ذرت، زيتون، كانولا و هسته انگور را جهت پختوپز به كار برند.
دارودرماني بيماري سلياك
- آهن و اسيدفوليك براي كمخوني
- كلسيم و مكملهاي ويتاميني در صورت كمبود
- ممكن است داروهاي كورتيزوني خوراكي براي كاهش پاسخ التهابي بدن در موارد حمله شديد بيماري تجويز شوند.
رژيم غذايي
رژيم غذايي بدون گلوتن.
حذف كامل گلوتن از برنامه غذايي كار آساني نيست. در نتيجه در مدتي كه با رژيم جديد به تدريج خو ميگيريد صبر پيشه كنيد. برنامهريزي رژيم غذايي با كمك متخصص تغذيه صورت مي گيرد.
هيچ محدوديتي براي فعاليت بدني وجود ندارد.
درمان گياهي بيماري سلياك
- ماست
- مكملهاي ويتامين و مواد معدني
- برگهاي تازه درخت زيتون
- عصاره برگهاي گياه بابونه
- نوشيدن روزي دو بار چاي زنجبيل
- نوشيدن روزي يكبار چاي زردچوبه
منبع: سايت ويكي پديا
بازدید :